Kusur yeteneği kişinin kusurluluk kapasitesi olup kişi fiziken ve ruhen sağlıklı yetişkin her insanın hayatın olağan akışına uygun olarak sahip olduğu davranışlarını yönlendirme yeteneğine somut olayda sahip olup olmamasına göre değerlendirilmektedir. Diğer bir ifadeyle, kusur yeteneği gerçekleştirdiği suç nedeniyle failin ceza hukuku anlamında kusurundan dolayı cezalandırılabilme potansiyelini oluşturmaktadır.

Kusur yeteneği, bir fiilin bir şahsa yüklenebilmesi için, hareketi yaptığı sırada o şahsın sahip bulunması gerektiği niteliklerin bütünü bir başka deyişle anlama ve isteme yeteneklerinin ikisinin de birlikte bulunması demektir. Bu yeteneklerden birisinin bulunmaması halinde, kusur yeteneğinden bahsedilemez. Görüldüğü üzere, kusur yeteneği anlama ve isteme yetenekleri üzerine inşa edilmiştir. Anlama yeteneği;. Kişinin yapmış olduğu hareketin toplumsal değerini ve sonuçlarını kavrama yeteneği olup, kişinin yaptığı hareketin kanuna aykırı olduğunu bilmesi gerekmez. İsteme yeteneği ise, bir kişinin yapmış olduğu hareketin toplumsal değerlendirmelerine uygun şekilde davranabilme yeteneğidir[1].

Kural olarak, yaptığı hareketlerin anlamını kavrayabilecek ve bu hareketleri yapmayı isteyebilecek durumda olan herkes kusur yeteneğine sahiptir. Bu istisnalar, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır – dilsizlik ve geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma halleridir. Kusur yeteneğinin fiilin işlendiği zamana göre tespit edilir. Mütemadi ve müteselsil suçlarda temadi veya teselsülün sona erdiği an, filmi işlenme anıdır[2].

Türk Ceza Kanunu’nda kusur yeteneğini etkileyen haller “yaş küçüklüğü”, “akıl hastalığı”, “sağır ve dilsizlik” ve “geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma” halleri olup bir kısmı ceza ehliyetini tamamen ortadan kaldırmakta bir kısmı ise ceza ehliyetini azaltmaktadır.

Doç. Dr. Cengiz APAYDIN Cumhuriyet Savcısı

Cenk Ayhan APAYDIN Avukat-Yazar

CEZA HUKUKU BİLİNCİ TV

cezahukukubilinci.org

---

[1]     Apaydın, Kusur Yeteneği, 79.

[2]     Apaydın, Kusur Yeteneği, 79.